Horlama ve Uyku Apnesi
Uykuda Tıkanma Hastalığı ve Horlama
Hayatımızın yaklaşık üçte birlik bir bölümünü uykuda geçiririz. Uyku ile ilgili hala birçok bilinmeyenler olsa da, vücudumuz için gerekli enerjinin depolandığı bir dönem olarak bilinmektedir. Uyku sırasında oluşan solunum bozuklukları; horlama şikayetinden uykuda tıkanma hastalığı gibi çeşitli hastalıklara kadar geniş bir yelpazeyi kapsamaktadır.
Horlama Nedir?
Horlama uyku sırasında etrafı rahatsız eden, genellikle yumuşak damak, etrafındaki yumuşak dokuların bazende dilin nefes alma sırasında titreşmesi sonucu duyulabilen bir gürültüdür. Yatış pozisyonu, kilo ve erkek cinsiyet özellikle horlamada etkenlerdendir. Horlama, kişinin uyku ve buna bağlı olarak yaşam kalitesini düşüren önemli bir sağlık sorunudur. Ayrıca çocuk ve erişkinlerde horlamanın belirti ve sebepleri de farklılık gösterir.
Uykuda Tıkanma Hastalığı Nedir?
Tıkanma (Apne) en az 10 saniye boyunca hava akımının % 90 ve daha fazla azalması şeklinde tanımlanabilir. Obstrüktif tipte olan apnelerin ayırımı uyku testi ( polisomnografi ) ile yapılır. Polisomnografi testi bize ayrıca uyku sırasında gelişen solunumsal bozuklukların tamamının saat başına olan sayısını da verir. Bu değere Apne-hipopne indeksi (AHİ ) denir ve değeri 5 altında olan ve uyku sırasında ölçülen oksijen düzeyi %90 nın üzerinde olduğu durumlara basit horlama denir. Apne-hipopne indeksi 5 in üzerinde ve oksijen düzeyi %90 nın altına inen hastalara ise uykuda tıkanma hastalığı tanısı koyulur.
Uykuda Tıkanma Hastalığı Belirtileri Nelerdir?
Uykuda tıkanma hastalığı klasik belirtileri uyku sırasında horlama ve zaman zaman nefes durması, uykuyu alamama ve gün içi uyku halidir. Özellikle erkeklerde bu belirtiler görülürken bayan hastalarda anksiyete, depresyon, unutkanlık gibi bulgular da gözlenebilir. Araç kullanırken, televizyon izlerken, kitap okurken, öğle yemeğinden sonra gündüz uyuklama isteği gece kaliteli bir uyku dönemi geçirilmediğini gösterir. Dikkat dağınıklığı, baş ağrısı, yorgun kalkmak, gece terlemesi, cinsel isteksizlik, göğüs ağrısı, ağız kuruluğu ve gece sık idrara çıkma diğer belirtilerdir.
Uykuda Tıkanma Hastalığı Neden Olur?
Uyku sırasında üst hava yolunu daraltan, dokuları birbirine yaklaştıran ve horlama sesi gibi gürültüye neden olan birçok risk faktörü vardır. Aşırı kilolu olma özellikle boyun ve dilde yağlanma nedeniyle, alkol kullanımı da bu yollardaki kas direncinin azalması sebebiyle önemlidir. Yüz ve çene kemiklerindeki bazı bozukluklar da sebeplerden sayılabilir. Burun tıkanıklığı sanılanın aksine uykuda tıkanmaya değil horlamaya neden olur. Çocuklarda ise sıklıkla geniz eti ve büyük bademcikler horlama sebepleridir. Hamilelikte horlama ise daha çok kilo alımı ve burun tıkanıklığı ile ilişkilidir.
Uykuda Tıkanma Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?
Polisomnografi testi (Uyku testi) ile basit horlama ya da uyku apnesi tanısı koyulan hastalar bir KBB Hastalıkları uzmanı tarafından muayene edilmelidir. Hastalar fleksibl (bükülebilir) endoskop yardımı ile poliklinikte değerlendirilmeli ve üst hava yolunda darlık yaratan bölge bulunmalıdır. Ameliyat edilecek hastalarda gerekirse ameliyat salonunda uyku endoskopisiyle tıkanıklığın yeri tekrar değerlendirilmelidir. Eğer hastalarda burun tıkanıklığına sebep olan bir patoloji varsa öncelikle bu patoloji ameliyatla düzeltilmelidir.
Uyku testi sonucu ve muayene ile horlama tedavisi için alternatif tedavi önerilerinde bulunulur. Basit horlaması olan hastalarda horlama yastığı gibi vücut pozisyonunu düzenleyen araçların kullanımı önerilebilir. Alt çenesi geride olan kişilerde horlama protezi olarak bilinen ağız içi araçların kullanımı dili arkaya kayan hastalarda uygulanabilir. Bunlara alternatif tedavi cerrahidir.
Uykuda tıkanma hastalığı için başlangıç tedavisi uyku apnesi maskesi olarak bilinen pozitif basınçlı ventilasyon (PAP) cihazlarıdır. PAP cihazları hastalığı ortadan kaldırmaz uyku esnasında hava yolundaki darlığı pozitif basınçla açarak konforlu bir uyku dönemi geçirilmesini sağlar. Özellikle ağır tıkanma hastalığı olan kişilerde önerilir. Hafif ve orta derecede uykuda tıkanma hastalığı olan kişilerde ise cerrahi tedaviler öncelikli önerilir. Tıkanıklık seviyesine göre üst hava yolu (burun, damak ve dil seviyesi) değerlendirilip hastaya özgü cerrahi tedavi yapılmalıdır.